Orzeczenie o niepełnosprawności, to prawne potwierdzenie posiadania przez dziecko statusu osoby z niepełnosprawnością, które umożliwia ubieganie się o różnego rodzaju świadczenia, uprawnienia, ulgi i zwolnienia osobom sprawującym opiekę. W zależności od rodzaju uprawnienia podstawą jego nabycia może być samo orzeczenie, bądź też uzyskanie dodatkowo określonych przepisami szczegółowych wskazań, które są częścią orzeczenia.
Orzekaniem o niepełnosprawności dzieci (które nie ukończyły 16 roku życia) zajmują się powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności.
Osoby, które nie ukończyły 16 roku życia są zaliczane do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.
Wśród kryteriów na podstawie, których dokonuje się oceny niepełnosprawności dziecka rozporządzenie wymienia m.in.:
- przewidywany okres trwania upośledzenia stanu zdrowia przekraczający 12 miesięcy,
- niezdolność do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, takich jak: samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem, powodującą konieczność zapewnienia stałej opieki lub pomocy, w sposób przewyższający zakres opieki nad zdrowym dzieckiem w danym wieku, albo
- znaczne zaburzenie funkcjonowania organizmu, wymagające systematycznych i częstych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych w domu i poza domem.
Ważną częścią orzeczenia o niepełnosprawności są wskazania do rehabilitacji i opieki. Od ich uzyskania zależy, co w związku ze specyfiką niepełnosprawności może przysługiwać dziecku bądź jego opiekunowi. Więcej informacji o wskazaniach znajduje się w rozdziale Wskazania do rehabilitacji, opieki i inne.
W oparciu o wskazania rodzic może na przykład ubiegać się o Świadczenie pielęgnacyjne. które otrzyma pod warunkiem, że w orzeczeniu o niepełnosprawności jego dziecka są spełnione łącznie: a) wskazanie o konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji (pkt 7 orzeczenia) oraz b) wskazanie o konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji (pkt 8 orzeczenia).
Orzeczenie o niepełnosprawności z odpowiednim wskazaniem będzie pomocne w sytuacji, gdy poprawa stanu zdrowia dziecka wiąże się z koniecznością zakupu drogiego sprzętu medycznego, np. aparatu wspomagającego słyszenie (Narodowy Fundusz Zdrowia pokryje tylko 50% kosztów zakupu w ramach zwykle bardzo niskiego limitu). Gdy dziecko, zgodnie z wskazaniami w orzeczeniu, wymaga konieczności zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne, ułatwiające funkcjonowanie, można otrzymać dodatkowo dofinansowanie do sprzętu rehabilitacyjnego ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych będących w dyspozycji powiatu.
Każde dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności ma prawo do zasiłku pielęgnacyjnego. W przypadku, gdy rodzic korzysta z świadczeń rodzinnych otrzyma dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji. Nie sposób w tym miejscu wymienić wszystkie ulgi i uprawnienia w związku z orzeczoną niepełnosprawnością dziecka. Są to np. ulgi w podatkach, w przejazdach środkami transportu, dofinansowanie do turnusu rehabilitacyjnego, dofinansowanie w likwidacji barier architektonicznych i w komunikowaniu się. Informujemy o nich w różnych miejscach Poradnika.
